LILANG LIBING

Hindi ko namamalayan noong una, pero may isang papalapit na bagyo. Ang dahilan kung bakit hindi ko ito namamalayan ay dahil nakatuon ang aking pansin sa pagmamaneho – nakabaon sa magkakapatong na lata, kutson, musika at mga alalahanin. Ngunit hindi lamang mga pangkaraniwang alalahanin kundi pagkabalisa. Hindi ko na maalala kung ano ang ikinababalisa ko, pero may kinalaman ito sa pagiging tao, takot, at pangkaraniwan.

Mula sa bagyong nagngangalit sa ibabaw, isa lamang akong butil ng dugo na rumaragasa sa pagitan ng mga sala-salabat na sasakyang humahagibis sa kahabaan ng North Expressway. Mula sa ibabaw ng kalsada, mistula akong kalahating-tao at kalahating-makina na isinasalin ang buong damdamin sa salimbayan ng bilis, hagibis, ingay, busina at mga daliri. Mula sa loob ng sisidlang lata na nilulunod ng musika, isa lamang akong kasaysayang nakalutang sa tubig. Ang pagkabalisa ko ay bunga ng aking pagmamaneho.

Samantala, ilang libong talampakan sa aking ulunan – karahasan! Pinipilipit ng nag-aalimpuyong malamig na hangin ang papataas na init ng alimuom na nanganganak ng makakapal na ulap, taglay ang saplad ng tubig na idinidilig nito sa asul na kalangitan. Puti ang mga ulap sa gawing itaas ngunit ang ilalim nito’y tila maitim na abo. Maging ang papawirin ay hati rin. Mula sa isang bintana, maliwanag at payapa ang himpapawid, samantalang madilim naman at nagbabadya ng panganib ang mga ulap na natatanaw sa kabilang bintana. Ngunit kaakit-akit ang mga ulap na nasa harapan kung saan nagtatagpo at nagbababag ang liwanag at anino at sa isang iglap ay sabay-sabay na nalaladlad ang paligsahan ng karimlam at kaliwanagan, ng balawis at ng matimtiman.

Hindi ko ito namamalayan noong una, bunga ng maraming bagay na gumagambala sa akin o dili kaya’y bunga ng lubhang pagkakapako ng pansin sa manibela. Nakakapagpababang-loob ang pagmamaneho. Iginuguho nito ang isang mayabang na bahagi ng pagkatao kung kaya’t kumakaskas ako, sumusuot, sumisibad, sumisingit upang ipaggiitan ko ang aking sarili. Sa araw na ito, ang trapiko’y pinagkasya lamang sa kaliwang bahagi ng daan paglabas ko sa San Fernando. Ang kanang bahagi ay walang laman, samantalang umaapaw ang kaliwa. Inakala kong maaaring inilaan ito para sa isang ambulansiya. Nang tiningnan ko lamang ang salamin sa tagiliran ng sasakyan, saka ko namalayan ang namumuong bagyo. Wala ang ambulansiya. Samantala, ang mga linya ng sasakyan ay humahaba at bumabagal sa harapan ko at ang kalangitan naman ay pinaghahalong kulay ginto at abo.

May prusisyon ng libing. Binabagtas ko ang haba ng mga sasakyan na bahagi ng isang paglilibing. Sa di-maipaliwanag na kadahilanan, binagalan ko ang takbo at ibinaba ang aking bintana. Marahil, upang damhin ang pangakong ulan ng paparating na bagyo. Marahil, upang mapagmasdan nang malapitan ang prusisyon. Marahil, dahil bigla akong nakakita ng isang bagay na labas sa aking sarili, isang bagay sa labas ng aking sisidlang-lata na kawangis ko rin – tao, takot, at pangkaraniwan – at nais kong alisin ang harang sa aming pagitan. Sinikap kong makita ang mga pasahero at ang mga tsuper. Naghahanap ako ng munting bahid man lamang ng damdamin sa kanilang mga mukha. May magtatangka kayang humalakhak? Mag-iiyakan ba sila? O maiinip kaya? Ano ang mayroon sa buhay upang maging masakit ang kamatayan?

May sakay na kahit isang tao lamang ang loob ng bawat sasakyan. Nakatanaw sila sa malayo at tila metal ang kanilang mga mukhang hindi man lamang kababakasan ng kahit na anong damdamin. Nilampasan ko ang mga taong maaaring minahal o kinasuklaman ang namatay. Nilampasan ko ang mga taong maaaring kilala ang o walang kinalaman sa sumakabilang-buhay. Magkakamukha sila. Isinasaloob lamang ang nadarama. Wala isa man lang akong kinakitaan ng sakit o sama ng loob o pagkadurog ng puso. Walang sinumang humahagulgol at nagpumilit lampasan ang ibang sasakyan upang sumunod sa sasakyang nagdadala ng labi, upang higit na mapalapit sa taong minahal niya at nagmahal sa kanya. Kahit sa huling sandali man lamang.

Sa kalauna’y natanaw ko ang karo ng patay. Kakaiba ito. Isang trak na mapanglaw ang tikas sa unahan, ngunit bukas ang likuran at walang bubong ang kabaong. Kakaiba ito. Umaapaw ang mga bulaklak mula rito. Sari-saring mga bulaklak. Sari-saring kulay. Sari-saring samyo. Umaapaw ang mga bulaklak kaya’t mistulang nalulunod ang kabaong sa gitna nito. Umaapaw ang karo kung kaya’t sa bawat galaw nito, hinahabol ng hangin ang mga bulaklak at pumaiilanlang ang mga ito, lumilipad na tila mga mumunting dagitab at tilamsik ng apoy na kumukutitap. Nang magsisimula na akong lampasan ang karo, napatigil ako sa isang sangandaan nang umilaw ang pula sa isang posteng pang-trapiko. Nagpatuloy naman ang karo at naiwan ako. Umusad ang bangkay at ang mga sumusunod dito samantalang ang lahat ay nakamasid at naghihintay.

Walang bumusina. Walang nagmura. Walang nagalit. Walang tumukod sa manibela upang siyasatin kung gaano pa kahaba ang prusisyon. Sa mga mukhang nagpapahiwatig ng pagluluksa, pinanood nila ang malungkot at makulay na parada lulan ang tila hari o reyna nito na naghahagis ng mga bulaklak sa kanilang paanan. At sa ilang sandali, naroon ako at nakaupo ako sa loob ng sasakyan sa harap ng isang pulang ilaw habang pinagmamasdan ko ang pag-ihip ng bagyo at ang paglutang ng mga bulaklak sa hangin, samantalang ang iba pang manlalakbay na katulad ko’y buong tiyagang naghihintay habang ang isang kahon na naglalaman ng alabok at kasaysayan at kamatayan ay marahang dumaraan sa harapan nila. Nakababa ang bintana ng sasakyan ko, patay ang radyo, at ang buhok ko’y tumataas-bumababa sa hangin.

Bigla, naramdaman kong muli ang maging tao, bawas na ang takot, ngunit higit na naging pangkaraniwan. Bumara sa dibdib ko ang anumang kinikimkim kong pagkabalisa habang pinag-iisipan ko ang katawan, buhay at kaluluwa ng namatay at ang daan-daan at libu-libong bagay na nag-uugnay dito at sa mga taong lulan ng kani-kanilang sasakyan at buong tiyaga at pagmamahal na naghihintay ng pagsapit niya sa huling hantungan. Bawa’t isa’y may itinatanging alaala – mga guni-guning magdudulot ng isang ngiti o isang patak ng luha o pag-akyat ng bayag sa lalamunan.

Bigla, kinalabit ako ng buhay. Dinaluyong ako nito kaya’t napalukso akong palabas ng sasakyan habang sa isang sulok ng aking mata, napansin ko ang isang kulay-lilang bulaklak na may mahahabang talulot at dilaw na batik na inililipad pasalungat sa nakaambang unos. Hinabol ko ito bago pa man bumagsak sa lupa na tila isang abay na nakikipag-agawan sa palumpon ng bulaklak na ihinahagis ng babaeng ikinasal. Sa isang igtad, sinalo ko ang bulaklak at ngumiti ang lahat at pumalakpak sila at binati akong, “Aha…ikaw na ang susunod!” at iwinagayway ko ang bulaklak at napapahiyang gumanti ng ngiti at kung ako man ang sumunod o hindi ay hindi na naging mahalaga sa akin noon sapagkat nakatitig ako sa bulaklak at sa kagandahan nito’y nakita kong ipinakikita sa akin ng kakaibang kagandahan ng kamatayan ang kakaibang kagandahan ng buhay at itinatanong ko sa aking sarili kung higit bang mainam na malunod sa mga bulaklak kaysa sa aking mga pagkabalisa.

THE EDUCATION OF JOSELITO L. GARCIA

TEXT OF GRADUATION SPEECH
As Summa Cum Laude
April 3, 2009
PICC, Manila




Father Rector, Reverend Fathers, Distinguished Lay Administrators, Respected Deans and Faculty Members, Parents, Special Guests, Fellow Graduates

Good morning.

Four years ago, I went back to college with nothing in mind except to put a closure on a childhood dream – to have a diploma in Journalism. I thought at that time I already knew what I needed to know in life. How wrong I was. How finite my mind. And how arrogant!

As a Journalism student, at the height of the ZTE scandal, I could not help but ask, why did Letran choose to keep quiet at a time when the rest of the country voiced their dissent against the government? Why did our school clam up in the face of a nationwide clamor for change? Why did our administrators choose silence against the deafening cries of the citizenry to boot out the corrupt officials of civil society? And then I realized the wisdom behind it all.

Because the political structure in this country offers no permanence, the school chose to be silent because it focused on what was more important: the shaping of the students as individuals. By keeping us off the streets, it protected the sentiments of everyone in school from exploding in misplaced directions. By being quiet, it concentrated its energy on revolutionizing the inner man. For without changes occurring inside our persons, what right do we have to demand change? In honing the students in the hallowed tradition of godliness, patriotism and wisdom, the Colegio has quietly contributed change to society by choosing to shape its future active members, the students.

Because of that valuable insight, the past four years of my college life have not been in vain. I learned from the administrators the value of temperance and self-control, and this has restored my faith in the academic institution.

And then, there were the masters of the classroom – the teachers. I have had 37 teachers during my brief stay here, and since I am given only 5 minutes to finish this address, I cannot enumerate all the highlights of my extraordinary classroom experiences with each of you, but I salute you all for your contribution to my education. I salute you for your perseverance. I salute you for your dedication. I am indebted to all my teachers at the Institute of Communication – Mr. Jun Bana, Mr. Rizalino Pinlac, Ms. Eleonor Agulto – who pushed us to excellence and pressed us to draw from our inner reserves in order to cope with the demands of our major years. One professor stood out for me. I may forget all the lectures he gave us about laws of mass media and ethics, but I will never forget that one evening when he so passionately gave us a long lecture about the virtue of being a Letranite – of how proudly we should wear our uniforms and of how we should be mindful or our demeanor and legacy. I sent him a text message that night and I told him that because of that lecture, sulit na ang ibinayad ko sa school. Thank you, Atty. Eugene Kho.

Most of all, I am thankful to our director, Mrs. Rowena Capulong Reyes. You are the heart and soul of ICom. You have extended your motherhood beyond the fences of your house in Paranaque because you have entered our hearts. You know us by name. You rejoice in our accomplishments. You nag us out of concern. You bring out the best in us – not for you, not for ICom as others might be tempted to think – but for the honor of giving recognition to Letran. And whether others believe it or not, you love us, even if that love is not always appreciated. Thank you, Ma’m Wen.

Because of your passion, dear teachers, the past four years of my college life have not been in vain. From you, I learned the deeper meaning of commitment and loyalty. You have restored my faith in the teaching profession.

Graduation programs usually highlight the achievements of the graduates. But more than the celebration of these young dreamers’ accomplishments, it is also the celebration of the parents’ triumph. Majority of our students’ education have been sustained at a great price: the sacrifice of parents who work overseas to support their children’s schooling. These parents have bravely chosen to forego what is convenient, what is homey, what is cozy. What else will a mother or a father not do in order to make sure that their children’s future is brighter than their own? Ipinagdiriwang natin ang mga luha ng kaligayahan ng mga magulang, dahil alam natin ang mga pagsisikap at pagtitiis na kanilang dinaanan para maging bahagi ng araw na ito. Palakpakan natin sila. Maraming salamat sa inyo.

I graduated from high school in 1976. I was the class Valedictorian. Pero kinabukasan, sabi ng Tatay ko sa akin, “Anak, pasensiya ka na pero hindi ko makakayang sustentuhan ang pag-aaral mo.” Hindi madali para sa isang magulang na isakripisyo ang pag-aaral ng kanyang anak, pero naunawaan ko yun. Bilang panganay sa siyam na magkakapatid, inuna kong magtrabaho para matulungan ang mga kapatid ko. Inuna kong pagtapusin ang pag-aaral nila bago ko hinarap ang buhay ko. Iyan ang sagot sa maraming tanong kung bakit ngayon lang ako magtatapos ng kolehiyo.

Parehong hindi nakatuntong ng kolehiyo ang tatay at nanay ko. Pero kasali sila sa mga tagumpay ko at gusto kong iregalo sa kanila ang aking pagtatapos. Maaaring hindi nakayang itaguyod ng mga magulang ko ang aking pag-aaral noong kasing edad ninyo ako, pero hindi rin ako makakatayo sa harapan ninyo ngayon kung hindi dahil sa kanila. Maraming salamat, Tay, Nay.

This recognition is special to me because the obstacles I crossed as an old man were far from easy. These medals have nothing to do with age. Higit na mahirap mag-aral kapag matanda ka na. Mas pumupurol ang isip. Mas matagal mag-memorya. Minsan sumasakay ako sa LRT at nalilimutan ko kung saan ako bababa. On top ot this, there are the adult responsibilities that I had to contend with. Bills to pay. Old parents to look after. Grandchildren to take care of. Isa pa, walang nakiki-barkada sa iyo. Hindi ka naiimbita sa gimik ng mga kaklase. Kaya ipagpasalamat ninyo na sa ganyang edad, hindi na ninyo daraanan ang dinaanan ko. Nagpapasalamat ako at hindi namamatay ang pangarap kahit nagkakaedad na.

On my own, wala akong kayang ipagmalaki. This honor is made possible only because of the blessing of God in whose grace I stand. I give glory to Him who is my Life, my Love, my Beginning and my End.

I would also like to thank a person who has significantly contributed to my going back to school. He is my spiritual compass and anchor, my pastor, my brother in the faith, and my very good friend – Pastor Ed Lapiz. Thank you for sharing this moment with me.

Early this year, you read in the newspapers that at least half a million people will lose their job. The prospect does not seem too bright for our fresh graduates. But do not be discouraged. Do not lose hope. There is a way to turn the tide and avoid a future that is bleak and cloudy. How do we rise above the challenges? I offer one suggestion: BE RELEVANT. How is this possible? I offer one suggestion: BE NEEDED. How again can this be possible? BE DIFFERENT. The world is always on the look out for people of noble character. The world is always on the look for patriotic citizens. The world is always on the look out for fresh idealisms. Do not just follow the pack. Lead. Do not just be one among the many. Be THE ONE. Amid the changing landscape in the current economy of the world, this applies to all of us. Whether we are a 50-year old summa cum laude, a 30-year old teacher, a 20-year old fresh graduate, or even a 380-year old academic institution, we have to be attuned to the times and adapt to the unpredictable shifting of modern interests. BE RELEVANT.

Fellow graduates, the Colegio has groomed us to wear our noble character proudly as children of God. The Colegio has instilled in us love for country. The Colegio has spurned us to conquer new glories for the honor of our Alma Mater. We are RELEVANT. We are RELEVANT because we are LETRANITES.

On behalf of the graduating class of 2008-2009, thank you Letran for being our home. Thank you for taking us under your wings. Thank you for teaching us how to fly.

Mabuhay tayong lahat.